Forex Nedir?

Forex Nedir?

Uluslararası döviz piyasası olarak da bilinen forex piyasası temeli, ülkeler arasında para birimlerinin değiş tokuşunu kapsamaktadır. Ama yalnızca para birimleri ile değil, emtia, borsa endeksi gibi çeşitli yatırım araçlarına da sahiptir. Aynı zamanda günümüzün en kazançlı finans piyasası olarak da bilinmektedir.

Bir ülkenin para biriminin anlık alımı ve diğer bir ülkenin para biriminin de anlık satımı mantığı üzerinden forex işlemleri gerçekleştirilir. Günümüzün en büyük ve gelişmiş finans piyasası olan forex piyasası, tezgah üstü piyasa (over the counter – OTC) olarak tabir edilmektedir. Kısaca ülke para birimlerinin takası anlamına gelmektedir ama para birimlerinin takas edilmesinin dışında birçok emtianın ve borsa endeksinin de internet üzerinden işlemi yapılmaktadır. Günlük 6 trilyon dolar civarına ulaşan işlem hacmi ile dünyanın en büyük finans piyasası unvanına sahiptir ve en yüksek likidite forex piyasasında bulunmaktadır.

Forex Piyasası Nerededir?

Forex piyasasının tek bir emir merkezi bulunmamaktadır ve tek bir yerden de yönetilmemektedir. Piyasa katılımcıları internet üzerinden işlemlerini gerçekleştirirler ve dünyanın dört bir yanında bulunan ticaret merkezleri üzerinden bu katılımcı işlemleri gerçekleşir. Bu nedenle de forex piyasasında hafta sonları hariç haftanın 5 günü 24 saat boyunca internet üzerinden işlemler gerçekleştirilmektedir. Ticaret merkezlerinin coğrafi konumları bunu mümkün kılmaktadır.

Forex Katılımcıları Kimlerdir?

Piyasanın ana katılımcıları bankalar ve aracı kurumlardır. Bireysel ve kurumsal yatırımcılar da bu ana katılımcılar aracılığıyla işlemlerini gerçekleştirirler. Borsa aracı kurumlarından farklı görevlere sahip olan aracı kurumlardır ve müşterilerin alım – satım emirlerini gerçekleştirirler.

Forex İle İlgili Önemli Kavramlar

Forex piyasasında gerçekleştirilen işlemler borsaya göre çok daha basit bir şekilde gerçekleştirilir. Örneğin emirler borsa emirlerine göre daha basittir. Alım ve satım emrinden olan forex emirlerinde ek olarak zarar durdur ve kar al emirleri bulunmaktadır. Piyasa işlem yapacak kişilerin çoğunlukla duyacakları kavramlar ise kotasyon, pip, spread, lot, kaldıraç, alış fiyatı (bid) ve satış fiyatı (ask) şeklindedir.

Kotasyon

Forex piyasasında para birimleri çiftler halinde işlem görmektedir ve buna parite denilir. Parite kavramı ise tam olarak; bir para biriminin başka bir para birimine karşı değeri ifade etmektedir. Kotasyonda bu pariteler için geçerlidir. Piyasada fiyatlandırılmış bir para biriminin geçerli olan fiyat dönüştürme oranına kotasyon denilmektedir. EUR/USD paritesi, USD/JPY paritesi ve GBP/USD paritesi bir kotasyonu temsil etmektedir.

Pip

Price Interest Point kelimelerinden oluşan pip kelimesi Türkçe, fiyat faiz noktası anlamına gelmektedir. Forex piyasasında alım – satım yapılan yatırım araçlarının azalması veya yükselmesi halinde meydana gelen en küçük değişiklik anlamına gelmektedir. Yapılan işlemin başlangıç değeri ile son değeri arasındaki farkı ifade ettiği için de, kar veya zarar miktarının hesaplanmasını sağlamaktadır.

Spread

Alış fiyatı (bid) ve satış fiyatı (ask) arasındaki fiyat farkına spread denilmektedir. Örnek vermek gerekirse; USD/JPY paritesinin alış fiyatı 1,2150, satış fiyatı da 1,2155 olsun.

1,2155 – 1,2150 = 0,0005 alış ve satış fiyatı arasındaki farktır. Yani spread 5’tir.

Lot

İşleminizin kaç birimlik olduğunu ifade etmektedir. Finans piyasalarında alım – satımı gerçekleşen yatırım aracının miktarını belirtir. Miktarlarına göre mikro, mini ve standart lot olarak sınıflandırılmaktadır. Forex piyasasında ayrı bir öneme sahip olan lot, yaptığınız işlem sonucunda elde edilen kar – zarar miktarı, lot miktarına göre hesaplanmaktadır.

Kaldıraç

Forex piyasasının en önemli ayrıcalıklarından birisi kesinlikle kaldıraçlı alım – satım işlemleridir. Ülkemizde 1:100 oranına kadar kullanımına izin verilse de, diğer ülkelerde 1:400 oranına kadar kaldıraç kullanılabilmektedir. 1:100 kaldıraç yapacağınız işlemde kullanacağınız paranın 100 katına kadar işlem yapabilmeniz anlamına gelmektedir. Bu şekilde elde edeceğiniz kazançta 100 kat daha fazla olacaktır. Ama işlem sonucunda toplam paraya değil, yalnızca elde ettiğiniz kara sahip olabilirsiniz.

Örnek vermekte gerekirse; 100 dolar ile forex piyasasında gerçekleştireceğiniz bir alım – satım için aracı kurum size 1:100 kaldıraç oranı veriyorsa, 100 dolar yerine 10.000 dolar ile işlem yapabilirsiniz. 100 dolar ile girdiğiniz işlemden 5 dolar kar elde ediyorsanız, 1:100 kaldıraç sayesinde 500 dolar kar elde edersiniz. Sonuca bakılacak olursa da, 100 dolar ile girdiğiniz işlemden 500 dolar kar elde etmiş olursunuz.

Alış Fiyatı (bid)

Bir mal için alım karşılığında ödenecek olan paradır. Forex piyasasında aracı kurumun almak istediği fiyatı ifade ederken, yatırımcı için satış yapacağınız fiyatı ifade eder.

Satış Fiyatı (ask)

Aracı kurumun satmak istediği fiyattır. Yatırımcı için ise alış yapacağı fiyatı ifade etmektedir.

Forex piyasasının diğer piyasalardan daha farklı bir yapıya sahip olduğundan daha önce bahsetmiştik. Bu farklı yapısı sayesinde forex yatırımlarından daha yüksek kazançlar elde edilebilmektedir. Ama temel de aynı olan mantıkları ise piyasada işlem yapmaya başlamadan önce eğitim alınması, iyi bir piyasa takibi gerektirmesi, analiz yapabilme yeteneği, yatırımcıların kendi stratejilerini kullanması ve psikolojilerini işlem yapmaya hazırlamalarıdır.

Forex nedir sorusunu yanıtlamak için tarihini de iyi bir şekilde bilmek gerekir. Çünkü tarihi, piyasanın gelişimini ve bugün geldiği pozisyonun en iyi anlatımıdır. Para birimlerinin ülkeler arasında değiş tokuşundan bahsettiğimiz için paranın ilk kullanılmaya başladığı ve uluslararası ticaretin ilk yapılmaya başladığı zamanlara kadar giderek forex tarihi araştırılmalıdır.

Kısaca Forex Tarihi

Para henüz alışverişte kullanılmaya başlamadan önce insanlar ihtiyaçlarını takas sistemiyle gidermekteydi ve elinde bulunan malı ihtiyacı olan bir mal ile değiştirmekteydi. İlerleyen süreçte bu takas sistemi işlememeye başladı ve ülkeler arasında ticareti de kolaylaştıracak başka bir sisteme geçilmeliydi. Paranın kullanılmaya başlamasının yanı sıra çeşitli kolaylıkları nedeniyle madeni paradan kağıt paraya geçilmesiyle birlikte de bu takas sisteminden daha iyi olan bir sistem bulunmuş oldu. Ama bu seferde ülkeler para birimlerini birbirine çevirme konusunda sorunlar yaşamaya başladı.

Kur sistemlerinin başlangıcı olan bu dönemde 2. Dünya Savaşı sonrasında, uluslararası ticaretin geliştirilmesi ve buna yönelik yeni yöntemlerin aranmasıyla Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı düzenlenmiştir. Bu konferans 1944 yılında ABD New Hampshire’da bulunan küçük belde olan Bretton Woods’ta düzenlenmiştir ve sonucunda Bretton Woods Anlaşması (Uluslararası Para Anlaşması) imzalanmıştır.

Bretton Woods Anlaşması – 1944

Bretton Woods Anlaşması sabit kur sisteminin de başlangıcı olmuştur. Anlaşmaya katılan ve parasını altına dönüştürmeyi kabul eden ülkelerin para birimlerinin dolara göre değeri belirlenmiştir. Yani Bretton Woods Anlaşması dolar – altın dönüştürülebilirliğini kabul ederek ülkeler arası ticaretin yapılmasını mümkün kılmıştır. 1 ons altının 35 dolar’a eşit olduğu kabul edilmiştir.

Ülkeler arasında çok ince hesaplar olmadığı sürece dolar – altın dönüştürülebilirliği üzerinden ticari işlemler gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda ülkeler bu dönüşümde eğer dolar karşısında parasının değerini değiştirmek isterse de, devalüasyon ve revalüasyon oranları maksimum % 10 olarak belirlenmiştir. Eğer bu oranın üzerine çıkılacaksa, IMF izni ile işlemin gerçekleştirilmesi kararı verilecektir.

Sabit kur sisteminin başlangıcı olan Bretton Woods Anlaşması 1971 yılına kadar devam etmiştir. Daha sonra ise Smithsonian Anlaşması imzalanmıştır.

Smithsonian Anlaşması – 1971

Bretton Woods Anlaşması ile kabul edilen dolar – altın dönüşümüne, ABD’nin son vermesi ve dış ticarete tek yönlü kısıtlamalar getirmek istemesi üzerine anlaşma bozulmuştur. Batılı ülkeler, ABD’nin yapmış olduğu baskı sonucunda Smithsonian Anlaşması’nı imzalanmıştır.

Smithsonian Anlaşması ile dolar % 9 oranında devalüe edilmiştir ve 1 ons altının değeri 35 dolardan 38 dolara çıkartılmıştır. Dolar paritesinde dalgalanma marjı %1’den % 2,25’e yükseltilmiştir. Aynı zamanda dolarda meydana gelen devalüasyon nedeniyle de, diğer ülkeler kendi para birimlerini sabit kur sistemi üzerinden birbirine bağlayarak dolarda meydana gelen dalgalanmalara bıraktılar.

Bu sistem ve anlaşma 1973 yılında geçerliliğini yitirdi ve üzerinde meydana gelen değişiklikler sonrasında Bretton Woods sistemi de tam anlamıyla sona ermiş oldu. Sabit kur sistemine göre daha güçlü bir sistem olan esnek kur sistemine geçiş yapıldı.

Esnek Kur Sistemine Geçilmesi – 1973 (Forex’in Başlangıcı)

Esnek kur sistemi forex piyasasının başlangıcı olarak kabul edilmektedir. 1973 yılının başında bazı batılı ülkelerde ve Japonya’da dolar kuru serbest bırakılmış ve esnek kur sistemine geçilmiştir. Uluslararası ticaretten etkilenen Japonya ve Amerika sabit döviz kuruna bağlı kalmışlardır. Ama bu durum zamanla güç bir durum haline gelmiştir.

Esnek kur sistemi ise bilanço artışı ve açığına yenik düşmüştür. Aynı zamanda altın satın alma değerini kaybetmiştir ve döviz kurunda fark edilir düzeyde dalgalanmalar meydana gelmeye başlamıştır. Kur devamlı olarak değişiklik göstermeye başlamıştır ve günümüzün değişken kur sistemi ortaya çıkmıştır. Bilindiği gibi bu sistemde para birimlerinin değerleri de arz ve talebe göre belirlenmektedir. Bu da forex piyasasının işleme temelini oluşturmaktadır.

Forex Nedir?

FX kısaltması ile de bilinen Forex’i kısaca para birimi takası olarak da adlandırabiliriz. Kısaca ifade edersek Forex’i para birimlerinin dünya çapında takasını yapabileceğimiz platformlar olarak tanımlayabiliriz.

Dünya çapında bir piyasa olduğu için, Forex piyasalarında hükümetler tarafından uygulanan sıkı kurallar olmadığını söyleyebiliriz.

Zaten bir para piyasasını katılımcıların adil kullandığından emin olmaktan başka bir şekilde düzenleyemeyiz.

Eğer yatırım yapmak için serbest bir piyasa arıyorsak bu piyasa bizim için en uygun piyasalardan biridir diyebiliriz.

Bir para birimini herhangi bir yer ve zamanda almak, satmak veya başka bir para birimi ile takas etmek istediğimizde değişken global piyasa fiyatları ile karşılaşıyoruz.

Ne zaman banka yoluyla veya döviz bürosuna giderek bir para birimini diğer bir para birimi ile takas etmek istesek döviz kurlarının tüm dünyaca kabul edilmiş FX oranlarından etkilendiğini görüyoruz.

Dünyada bir para birimine sahip her ülkenin de FX piyasalarına katkısı olduğunu da belirtelim. 100’den fazla para biriminin olduğu bir piyasada, Forex ile ilgilenen kişilerin hangi para birimlerini uygun görüyorsa o para birimleri ile işlem yaptıklarını söyleyebiliriz.

Ayrıca Amerikan Doları, İngiliz Poundu, Euro, Japon Yeni,Avusturalya Doları ve İsviçre Frangı gibi bazı para birimlerinin akışkanlıkları nedeniyle daha çok tercih ediliğini de söyleyebiliriz.

Para birimindeki değişiklikleri gözlemlerken söz konusu ülkenin içinde bulunduğu ekonomik ve politik durumu da dikkate almalıyız.