Borsada Kar Zarar İlişkisi

Bu yazıda okuyacaklarınız borsadan para kazanma çabalarınız için çok önemlidir. Farklı zamanlarda tekrar okumanızda fayda vardır. Açıkçası benim finansal uğraşlarımın ana temellerinden birisidir ve olmazsa olmaz bir yöntemdir.

Borsa kavramı (hisse senedi, vadeli piyasalar, opsiyonlar, emtia vb) içerisinde yapılan iş aslında çok basittir. Almak ve satmak. Ve bu basit işlemler neticesinde üç farklı sonuca ulaşırsınız;

Kar
Zarar
Tapi (alım satım maliyetlerinizin eşit olma hali).

“Borsada kar etmenin yolu az zarar etmekten geçer.”

Alım satım işlemleriniz sonucunda oluşan bu üçlü sizin finansal geleceğinizi belirler. Bu üç sonuç ile karşılaşmanız çok doğal ve istenilen bir durumdur. Diğer doğal durum ise işlemlerinizin daha çok zarar ile sonuçlanmasıdır. Durun hemen tepki göstermeyin. Gerçektende zarar ettiğiniz işlemlerin daha çok olması oldukça doğaldır beklide sağlıklıdır. Örneğin 10 farklı işlem yaptınız ve bu işlemler neticesinde ortaya çıkan tablo şu şekilde oldu; 6 zarar ile sonuçlanan işlem, 2 tapi ile sonuçlanan işlem ve 2 kar ile sonuçlanan işlem. Bu durum hiçte korkulacak bir durum değildir. Elbette diğer bazı kuralları uyguladığınız sürece.

Zarar, tapi ve kar kavramlarına karşı, daha işleme girmeden önce, belirlenmiş bir tavrınızın olması gerekir. Zarar ve tapi için en temel tavır stop-loss kavramıdır. Kar için ise en uygun yaklaşım şekli sabırdır (konuyu dağıtmamak için bu kavramlara dair detaylı analizleri ilgili sayfalardan takip ediniz). Stop-loss, en kestirme olarak zararın belirlenmiş bir seviyenin ötesine geçmesine izin vermemektir. Bu nedenle zarar ile sonuçlanan işlemler için zarar seviyesi kesinlikle önceden belirlenmiş olmalıdır. Bir başka deyişle girdiğiniz işlemde zarar ederseniz bu zarar miktarı kontrol altında olmalıdır.

Karlı işlem için sabır gösterilmesi ise kızgın atın üstünde kalmaya çalışan kovboyun durumuna benzer. Siz kar ettikçe o sizi üzerinden atmaya çalışacaktır. Sizin göreviniz ise becerebildiğiniz kadar atın üzerinde kalabilmektir. Kızgın atın üzerinde kalabildiğiniz süre ise girdiğiniz işlemden elde ettiğiniz karı göstermektedir. Şunu da eklememde fayda olacaktır; at (girdiğiniz işlem) her zaman örnekteki kadar sert olmayacaktır. Elbette burada binicilik yeteneğiniz (sabırla kar etmekte olan işlemde kalabilme beceriniz ve bu tür durumlar için belirlediğiniz kurallarınız) atın üzerinde kalma sürenizi (kar miktarını) belirleyecektir.

Borsada sürekli kazananlarda zarar ederler. Hem de adet olarak karlı işlem adedinden daha fazla zararlı işlem adedine sahiptirler. Ancak onları “sürekli kazanan” yapan etken zararlarına karşı taviz göstermemeleri ve alabileceklerini son kuruşuna kadar almak için atın üzerinde yeterince kalabilmeleridir. Yukarıdaki örneğe geri dönersek eğer 10 işlem yaptınız ve 6 zararlı işlem, 2 tapi ve 2 karlı işlem ile sonuçlandı. Örneğin zararlı işlemlere karşı tavrınız en fazla 100 puan ise; Kar zarar tablonuz şu şekilde sonuçlandı;

İşlem Sonucu	İşlem Sayısı	İşlem Başı Kar/Zarar	Kar/Zarar
Zararlı	6 İşlem	(-100 birim)	(-600 birim)
Tapi	2 İşlem	0 Birim	0 Birim
Kar	2 İşlem	?	?

Dikkat ederseniz kar bölümünde doldurulmamış bölümler var. Burası en önemli nokta. Böyle bir senaryoda siz karlı işlem başına en az 300 birim kazanmalısınız ki işlemler sonucunda en azından zarar etmeyesiniz. Bu seviyenin altı toplamda zarar üstü ise toplamda kar demektir. Şimdi karlı pozisyonlarda yapılan kar seviyesinin (atın üzerinde kalma süresi) önemi daha açık görünüyor.

Zararlı işlem sayısının karlı işlem sayısından çok olmasının o kadar kötü bir durum olmadığı açık görünüyor. Şundan emin olabilirsiniz ki en tecrübeli borsacıların dahi zararlı işlem sayıları karlı işlem sayılarından daha fazladır. Şimdide size para kazanan bir borsacının 2009 yılı işlemlerine ait tabloyu veriyorum. İşlem başı ortalama kar/zarar değerleri o işlem sayısındaki ortalama olup, kolay anlaşılması için birim değerinde verilmiştir.

İşlem Sonucu	İşlem Sayısı	İşlem Başı Kar/Zarar	Kar/Zarar
Zararlı	24 İşlem	(-100 birim)	(-2400 birim)
Tapi	4 İşlem	0 Birim	0 Birim
Kar	8 İşlem	1350 birim	10800 birim
Toplam / Net	36 İşlem	X	8400 birim

Bu tabloda vurgulanmak istenen nokta zararlı işlem başına zarar, karlı işlem başına kar ile karlı ve zararlı işlem sayılarıdır. Ayrıca zararlı işlem sayısı karlı işlem sayısının 3 katıdır. Ancak tablo sahibi hem zarar ettiğinde işlemden hemen uzaklaşmasını becerebilmiş, hem de kar ettiğinde potansiyel kardan alabildiği kadar almıştır.

İşte borsadan nasıl para kazanılır sorusunun yanıtı. Bana birisi borsada para kazanıyorum derse ben o kişinin kazanıp kazanmadığını böyle bir tablodan anlayabilirim. İnanın bu tablo dışındaki her şey anlamsızdır. Eğer kişi kendi tablosuna veya tabloda ihtiyaç duyulan verilere sahip değilse o kişinin yanından bir an önce ayrılmanız ruh ve finansal sağlığınız açısından elzem olacaktır.

Dipnot: Bu yazı yazılırken çok genelleme yapıldığı bir gerçektir. Örneğin zararlı işlem başına zarar ve karlı işlem başına kar değerleri her işlem için farklı olsa da burada bahsedilen rakamlar tüm işlemlerin ortalamasını temsil etmektedir. Ayrıca kar, zarar ve tapi kavramları daha detaylı incelenmesi gereken kavramlardır. Bu incelemeleri diğer yazılarımızda bulabilirsiniz